Замест Леніна — Карпенка. У Маладэчне прапануюць памяняць помнік на Цэнтральнай плошчы гораду

29/05/2017

Кампанію за ўшанаваньне Генадзя Карпенкі, які быў мэрам Маладэчна ў першыя гады незалежнасьці, пачынаюць актывісты хрысьціянскай дэмакратыі. Іх падтрымалі і хочуць супрацоўнічаць удзельнікі «маршу недармаедаў», які праходзіў у Маладэчне сёлета ў сакавіку.

Актывісты будуць зьбіраць подпісы і за тое, каб надаць імя былога мэра стадыёну, які пабудавалі, калі Карпенка ачольваў уладу ў горадзе. Прапануецца паставіць на Цэнтральнай плошчы замест помніка Леніну — помнік Карпенку, а саму плошчу перайменаваць у гонар Карпенкі.

«Гэтая кампанія закліканая абʼяднаць усіх маладэчанцаў, — кажа сустаршыня аргкамітэту БХД Віталь Рымашэўскі. — Гэта ня проста ўшанаваньне памяці чалавека. Гэта і замацаваньне стандартаў стаўленьня да людзей, якія паказалі прыклад працы на чале гораду, якім павінны кіравацца ўсе дзейныя і будучыя кіраўнікі гарадоў. Вельмі важна, каб на цэнтральных плошчах нашых гарадоў помнікі катам беларускага народу зьмяніліся помнікамі героям Беларусі».

У той час, калі Генадзь Карпенка стаў мэрам Маладэчна, разам зь ім на пасадзе кіраўніка спраў выканкаму працаваў Валер Костка:

«Паколькі нагода для ўспамінаў — пажаданая замена назваў, то хачу на самым пачатку згадаць: падчас Карпенкі мы зьмянілі назвы вуліц Маладэчна, якія былі зьвязаныя зь Леніным ды іншымі камуністычнымі правадырамі. Спэцыяльная тапанімічная камісія вярнула вуліцам гістарычныя назвы: Лібава-Роменская, Вялікі гасьцінец, Віленская і г.д.

Як Карпенка стаў мэрам? Ён быў дырэктарам заводу парашковай мэталюргіі, буйнога прадпрыемства саюзнага падначаленьня. З гэтай пасады яго абралі ўжо ў першым туры дэпутатам Вярхоўнага Савету Беларусі 12 скліканьня. Карацей, у горадзе яго добра ведалі і паважалі.

А тут атрымалася так, што амаль адначасова ў Маладэчне зачынілі аж пяць прадпрыемстваў саюзнага значэньня. Бяз працы засталіся каля 10 тысяч чалавек. Трэба было рабіць нешта незвычайнае. І чалавек патрэбны быў незвычайны. Тады і згадалі Карпенку. Маладэчна стала першым горадам у Беларусі, дзе мясцовыя дэпутаты адхілілі ад улады ў выканкаме і савеце былога першага сакратара гаркаму партыі Стахоўскага, а на ягонае месца абралі Карпенку.

Генадзь Дзьмітрыевічам разам зь Віктарам Ганчаром, які быў у яго першым намесьнікам, адчынілі шлюз прыватнай ініцыятыве, бізнэсу. У горадзе зрабілі льготную рэгістрацыю бізнэсоўцам. Фактычна ўсё вырашалася цягам аднаго тыдня. Каманда Карпенкі дапамагла стварыць каля тысячы прыватных фірмаў, арганізацыяў, прадпрыемстваў. Яны і паглынулі тых беспрацоўных зь пяці заводаў.

Карпенка здолеў пераканаць выканкам і мясцовы савет, што тых, хто пачынае свой бізнэс, трэба на адзін год вызваліць ад мясцовых падаткаў. І ўжо ў 1993 годзе бізнэсоўцы далі падаткі, якія ўтрая перакрылі гарадзкі бюджэт. За гэтыя грошы і пачалі будаваць стадыён, рамантаваць вуліцы… Напрыклад, пабудавалі жылы дом выключна для вэтэранаў, у якім на першым паверсе заўжды дзяжурыў лекар. Спэцыяльны дом пабудавалі для лекараў, пэдагогаў. Вось гэта і была сапраўдная сацыяльная палітыка.

Футбольная каманда пачала пасьпяхова выступаць на першынстве Беларусі, заўзятары павалілі на стадыён. Арганізавалі фэстываль беларускай песьні і паэзіі, Карпенка з Аляксеем Дударавым стварылі тэатральны фэстываль «Беларуская сакавіца».

З таго часу за Маладэчнам замацавалася нефармальная назва «горад сонца». І Маладэчна магло б яшчэ больш зьмяніцца да лепшага. Але тут надышоў 1994 год, і прэзыдэнтам абралі Лукашэнку. Карпенка не захацеў працаваць у ягонай камандзе, напісаў заяву аб сыходзе і працаваў у Вярхоўным Савеце старшынём парлямэнцкай камісіі па навуцы. Я таксама зьбіраўся пайсьці разам зь ім. Але Генадзь Дзьмітрыевіч параіў мне заставацца.

Генадзь Карпенка каля мікрафона ў Вярхоўным Савеце

Генадзь Карпенка каля мікрафона ў Вярхоўным Савеце

Так было да травеньскага рэфэрэндуму 1995 году. Вынікі яго абвясьцілі, але Цэнтравыбаркам некалькі дзён не даваў афіцыйныя лічбы. Тым ня менш да нас у выканкам паступіў загад зьняць бел-чырвона-белы сьцяг і пакуль наагул нічога не вывешваць. Але ў мяне ў сэйфе ляжалі восем бел-чырвона-белых сьцягоў. І кожную ноч мы ўздымалі гэты сьцяг над будынкам выканкаму. Удзень прыяжджалі пажарнікі і здымалі яго. А апошні раз яны зрэзалі і пажарную лесьвіцу, па якой мы ўзлазілі на дах выканкаму. Гэты дзень і стаў маім апошнім днём у гарвыканкаме Маладэчна.

Я вярнуўся ў каманду Карпенкі. Мы правялі пасьпяховую парлямэнцкую кампанію. Генадзя Дзьмітрыевіча абралі ня толькі дэпутатам. Ён стаў намесьнікам старшыні Вярхоўнага Савету.

Карпенка, я перакананы, мог бы выйграць наступныя прэзыдэнцкія выбары ў Лукашэнкі. Але адбылася трагедыя, інсульт. У гэтай справе ёсьць некаторыя нявысьветленыя рэчы».

Генадзь Карпенка

Генадзь Карпенка

Генадзь Дзьмітрыевіч Карпенка (17 верасьня 1949 — 6 красавіка 1999) — беларускі навуковец і палітык. Нарадзіўся ў Менску. У 1987 годзе стаў дырэктарам Маладэчанскага заводу парашковай мэталюргіі. У 1990 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю па тэхналёгіі матэрыялаў. Зрабіў 50 вынаходак, укаранёных у 15 краінах. У 1994 годзе абраны членам-карэспандэнтам Акадэміі Навук Беларусі. Уганараваны Дзяржаўнай прэміяй.

У Вярхоўным Савеце 12 скліканьня кіраваў камісіяй па навуцы й навукова-тэхнічным прагрэсе. У 1992 годзе ўзначаліў Маладэчанскі гарвыканкам і за два гады зладзіў у горадзе эканамічныя рэформы, запачаткаваў музычны і тэатральны фэстывалі, стварыў футбольны клюб, карэнным чынам дэсаветызаваў гарадзкую тапаніміку.

У 1996 годзе Генадзь Карпенка, тагачасны намесьнік старшыні Вярхоўнага Савету 13 скліканьня, накіроўваў працэс імпічмэнту прэзыдэнта Лукашэнкі. У 1998 годзе ён стаў на чале Нацыянальнага выканаўчага камітэту (ценявога ўраду), створанага перад заканчэньнем легітымнага тэрміну кіраваньня Лукашэнкі. Генадзь Карпенка лічыўся лідэрам беларускай апазыцыі і верагодным кандыдатам ад апазыцыі на прэзыдэнцкіх выбарах.

31 сакавіка 1999 году Генадзя Карпенку даставілі ў 9 менскі клінічны шпіталь з дыягназам «кровазьліцьцё ў мозг». 1 красавіка яму зрабілі апэрацыю па выдаленьні гематомы. Усе гэтыя дні ён знаходзіўся ў рэанімацыйным аддзяленьні шпіталя ў непрытомным стане. 6 красавіка Генадзь Карпенка памёр. Хвароба і сьмерць палітыка былі нечаканыя, бо перад гэтым ён ня скардзіўся на здароўе.