Польскі рэжысэр Міраслаў Дэмбіньскі са студыі
«Эвэрэст» у супрацоўніцтве з першай праграмай Польскага тэлебачаньня
стварыў гадзінны дакумэнтальны фільм «Урокі беларускай мовы. Моладзь
супраць Лукашэнкі».
На гэты момант прайшло два камэрныя паказы фільма ў Рызе і Вільні,
польскай прэм’еры яшчэ не было. У аснове фільма расповед пра жыцьцё
вучняў закрытага Беларускага гуманітарнага ліцэю імя Якуба Коласа
цягам апошніх гадоў, іх удзел у палітычным жыцьці, пікам якога становяцца
выбары прэзыдэнта 2006 года і пасьлявыбарчыя пратэсты.
Аўтар наўмысна пэрсаніфікаваў свой расповед, які вядзецца ад імя
выпускніка ліцэю Франака Вячоркі. Перш за ўсё я спытаў Міраслава
Дэмбіньскага, у чым была ягоная мэта пэрсаніфікацыі беларускіх падзеяў
праз асобу Франака Вячоркі:
(Дэмбіньскі: ) «Мяркую, што Франак з’яўляецца фантастычным героем,
цікавым чалавекам, якога варта паказаць. А, па-другое, калі мы ў
фільме бачым аднаго героя, пазнаем яго з прыватнага боку, то нам
лягчэй сябе атаясаміць з ім, чуць тое, што ён чуе. І сувязь гледача
з тым, што адбываецца, будзе глыбейшай. Для людзей, якія не заангажаваныя
ў беларускую сытуацыю, лепшай дарогай яе зразуменьня з’яўляецца
Франак, а не напрыклад, Мілінкевіч, які таксама прэзэнтуецца ў фільме.
Калі глядач палюбіць Франака, а я такое заданьне сабе паставіў,
ён будзе перажываць ягоныя праблемы глыбей і эмацыйней».
Прагледзеўшы эмацыйныя сцэны пра масавыя пратэсты ў Менску пасьля
выбараў, пра разгоны акцыяў і пра арышт грамадзян, я пацікавіўся
ў спадара Дэмбіньскага пра ягоны досьвед працы ў Беларусі ў часе
выбараў.
(Дэмбіньскі: ) «Я быў чатыры разы ў Менску да выбараў цягам году,
маючы турыстычную візу, здымаў беларускія падзеі знутры, тое, як
моладзь да іх рыхтуецца. Але ў той момант, калі адбывалася тая галоўная
«бітва», у сакавіку, на мяжы мяне і яшчэ аднаго апэратара затрымалі,
высадзілі з цягніка і вярнулі ў Варшаву. Але два чалавека са здымачнай
групы здолелі выехаць у Менск. І ўпершыню за 20 гадоў працы я вымушаны
быў рэжысэраваць фільм праз мабільны тэлефон, увесь час з імі быў
ў кантакце. А адзін раз мелі мы тэлемост з Мілінкевічам праз інтэрнэт.
Гэта, дарэчы, знак часу, што ўжо не ўдаецца цалкам заблякаваць краіну…
Ну а пасьля ўсіх падзей адзін з сябраў здымачнай групы Пётр Дудановіч
адбыў 15 сутак на Акрэсьціна».
Я папрасіў спадара Дэмбіньскага раскрыць галоўную творчую задумку
ў фільме, які мае катэгарычны падзагаловак «Моладзь супраць Лукашэнкі»:
(Дэмбіньскі: ) «Відавочна, што сакавіцкія падзеі з’яўляюцца кульмінацыйным
момантам фільму, але я меў амбіцыі шырэй паказаць Беларусь з пэрспэктывы
маладых людзей, у вельмі драматычны момант. Паказаць, як выглядае
беларуская рэчаіснасьць. І я спадзяюся, што мне ўдалося падаць больш
чым толькі інфармацыю аб тым, што было ў сакавіку, што праз паказ
таго, як маладыя людзі дзейнічаюць, вучацца ў падпольлі, як яны
запісваюць дыскі, раздаюць незалежную прэсу, як яны будуюць незалежнасьць
і змагаюцца за сьвядомасьць іншых беларусаў, — рэчаіснасьць выяўляецца
глыбей, чым у інфармацыйнай перадачы».
У канцы размовы з аўтарам фільма «Урокі беларускай мовы» Міраславам
Дэмбіньскім я спытаў яго, чаму сярод шасьці моўных вэрсіяў фільму
(беларускай, польскай, ангельскай, францускай і нямецкай) няма расейскай?
(Дэмбіньскі: ) «Пакуль няма… Маёй марай было б, каб расейскае тэлебачаньне
паказала гэты фільм. Адносна таго, што паказвае расейскае тэлебачаньне
аб падзеях у Беларусі, такі фільм мог бы быць цікавым, магчыма,
кантравэрсыйным… Ды я б яшчэ даплаціў, каб расейскае тэлебачаньне
гэты фільм паказала. Прадаючы фільм заходнім тэлеканалам, я чакаў
бы ўвагі і зь таго боку».
Спадар Дэмбіньскі паведаміў, што мае ўжо дамовы пра паказ фільму
на тэлеканалах Польшчы, Літвы, Латвіі, Эстоніі і Харватыі. Копіі
прапанаваныя яшчэ 74 буйнейшым тэлекампаніям Эўропы і Амэрыкі, вядуцца
перамовы з буйнымі дыстрыбутыўнымі фірмамі, якія працуюць на розных
фэстывалях. Год таму спадар Дэмбінскі выпусьціў фільм пра Аранжавую
рэвалюцыю ва Ўкраіне, у будучыні зьбіраецца зьняць яшчэ адзін фільм
аб Беларусі пад назвай «Музычная партызанка» — пра беларускую рок-музыку.
Радыё свабода
|