Сёньня спаўняецца 20 гадоў першаму масаваму шэсьцю людзей і мітынгу ў Курапатах. Гэта адбылося неўзабаве пасьля публікацыі ў газэце «Літаратура і мастацтва» артыкулу Зянона Пазьняка і Яўгена Шмыгалёва «Курапаты. Дарога сьмерці».

Мітынг і шэсьце былі арганізаваныя актывістамі моладзевай, як тады называлі, нефармальнай суполкі «Талака». Згадвае яе лідэр Сяржук Вітушка:

«Падавалі заяўку я і Віктар Івашкевіч, але мітынг быў забаронены. Нас выклікалі ў рэспубліканскую пракуратуру і папярэджвалі, што мы парушаем закон. Мне ўрэзалася ў памяць такая фраза, што калі вы будзеце пры ўладзе, то мы будзем ахоўваць і вас, і вашыя законы. Міліцыя была на гэтым мітынгу, але ніякіх рэпрэсіяў не было, а мы заплацілі па 50 рублёў штрафу. Шэсьце было прызначанае каля трамвайнага кольца ў Зялёным Лузе, і адтуль ужо людзі пехатою ішлі ў курапацкі лес. Гэта быў доўгі, доўгі ланцужок людзей. Мы тады вельмі зьдзівіліся, як магло сабрацца так шмат людзей. Тысячы людзей прыйшлі».

Тады людзі ўпершыню пабачылі на вуліцах Менску плякаты з партрэтамі Сталіна і надпісамі «Кат», а падчас мітынгу пачулі пра генацыд беларускага народу з боку дзяржаўнай ўлады. Згадвае адзін зь лідэраў Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ Юрась Беленькі:

«Гэта быў выбух у грамадзтве. Гаварылі ўсе: дома, на сваіх працоўных месцах, у транспарце і гэтак далей. А ўлада была нагэтулькі не самастойная, што яна ня ведала, што рабіць. Што тычыцца 30 кастрычніка 1988 году, Дзядоў, то гэта зразумела і пасьля было пацьверджана дакумэнтальна, што быў загад Масквы: не дапусьціць, разагнаць, учыніць крывавую расправу, а пасьля сьпісаць, што называецца, на нацыяналістаў».

Наколькі значнай гэтая падзея была на той час і які ўплыў мела на хаду сучаснай гісторыі Беларусі, гаворыць яшчэ адзін тагачасны талаковец, палітык Вінцук Вячорка:

«Публікацыя Зянона Пазьняка і Яўгена Шмыгалёва была паваротным пунктам для ўсяе найноўшае гісторыі Беларусі. Што да нас, нацыянальна сьведамых людзей, якія стваралі беларускія нацыянальныя арганізацыі, а празь некалькі месяцаў пасьля тых падзеяў Беларускі народны фронт, то мы ў гэтым былі самым натуральным чынам. Але самае галоўнае, што да нас далучыліся тысячы абсалютна новых людзей, якія дагэтуль, магчыма, ціха не пагаджаліся з савецкай камуністычнай сыстэмай».

З 1988 году жалобнае шэсьце ў Курапаты і мітынг памяці ахвяраў усіх палітрэпрэсаваных адбываецца штогод на Дзяды, 30 кастрычніка. Яшчэ ўрад БССР заявіў, што ва ўрочышчы будзе пастаўлены помнік бязьвінна закатаваным падчас сталінскіх рэпрэсіяў, але гэтага ня зроблена і па сёньня. Аднак за 20 гадоў Курапаты сталіся народным мэмарыялам, дзе ўстаноўленыя дзясяткі крыжоў.

Галіна Абакунчык
Радыё Свабода