Польскі рэжысэр Міраслаў Дэмбіньскі са
студыі «Эвэрэст» у супрацоўніцтве з першай праграмай Польскага
тэлебачаньня стварыў гадзінны дакумэнтальны фільм «Урокі
беларускай мовы. Моладзь супраць Лукашэнкі».
На гэты момант прайшло два камэрныя паказы фільма ў Рызе
і Вільні, польскай прэм’еры яшчэ не было. У аснове фільма
расповед пра жыцьцё вучняў закрытага Беларускага гуманітарнага
ліцэю імя Якуба Коласа цягам апошніх гадоў, іх удзел у палітычным
жыцьці, пікам якога становяцца выбары прэзыдэнта 2006 года
і пасьлявыбарчыя пратэсты.
Аўтар наўмысна пэрсаніфікаваў свой расповед, які вядзецца
ад імя выпускніка ліцэю Франака Вячоркі. Перш за ўсё я спытаў
Міраслава Дэмбіньскага, у чым была ягоная мэта пэрсаніфікацыі
беларускіх падзеяў праз асобу Франака Вячоркі:
(Дэмбіньскі: ) «Мяркую, што Франак з’яўляецца фантастычным
героем, цікавым чалавекам, якога варта паказаць. А, па-другое,
калі мы ў фільме бачым аднаго героя, пазнаем яго з прыватнага
боку, то нам лягчэй сябе атаясаміць з ім, чуць тое, што
ён чуе. І сувязь гледача з тым, што адбываецца, будзе глыбейшай.
Для людзей, якія не заангажаваныя ў беларускую сытуацыю,
лепшай дарогай яе зразуменьня з’яўляецца Франак, а не напрыклад,
Мілінкевіч, які таксама прэзэнтуецца ў фільме. Калі глядач
палюбіць Франака, а я такое заданьне сабе паставіў, ён будзе
перажываць ягоныя праблемы глыбей і эмацыйней».
Прагледзеўшы эмацыйныя сцэны пра масавыя пратэсты ў Менску
пасьля выбараў, пра разгоны акцыяў і пра арышт грамадзян,
я пацікавіўся ў спадара Дэмбіньскага пра ягоны досьвед працы
ў Беларусі ў часе выбараў.
(Дэмбіньскі: ) «Я быў чатыры разы ў Менску да выбараў цягам
году, маючы турыстычную візу, здымаў беларускія падзеі знутры,
тое, як моладзь да іх рыхтуецца. Але ў той момант, калі
адбывалася тая галоўная «бітва», у сакавіку, на мяжы мяне
і яшчэ аднаго апэратара затрымалі, высадзілі з цягніка і
вярнулі ў Варшаву. Але два чалавека са здымачнай групы здолелі
выехаць у Менск. І ўпершыню за 20 гадоў працы я вымушаны
быў рэжысэраваць фільм праз мабільны тэлефон, увесь час
з імі быў ў кантакце. А адзін раз мелі мы тэлемост з Мілінкевічам
праз інтэрнэт. Гэта, дарэчы, знак часу, што ўжо не ўдаецца
цалкам заблякаваць краіну… Ну а пасьля ўсіх падзей адзін
з сябраў здымачнай групы Пётр Дудановіч адбыў 15 сутак на
Акрэсьціна».
Я папрасіў спадара Дэмбіньскага раскрыць галоўную творчую
задумку ў фільме, які мае катэгарычны падзагаловак «Моладзь
супраць Лукашэнкі»:
(Дэмбіньскі: ) «Відавочна, што сакавіцкія падзеі з’яўляюцца
кульмінацыйным момантам фільму, але я меў амбіцыі шырэй
паказаць Беларусь з пэрспэктывы маладых людзей, у вельмі
драматычны момант. Паказаць, як выглядае беларуская рэчаіснасьць.
І я спадзяюся, што мне ўдалося падаць больш чым толькі інфармацыю
аб тым, што было ў сакавіку, што праз паказ таго, як маладыя
людзі дзейнічаюць, вучацца ў падпольлі, як яны запісваюць
дыскі, раздаюць незалежную прэсу, як яны будуюць незалежнасьць
і змагаюцца за сьвядомасьць іншых беларусаў, — рэчаіснасьць
выяўляецца глыбей, чым у інфармацыйнай перадачы».
У канцы размовы з аўтарам фільма «Урокі беларускай мовы»
Міраславам Дэмбіньскім я спытаў яго, чаму сярод шасьці моўных
вэрсіяў фільму (беларускай, польскай, ангельскай, францускай
і нямецкай) няма расейскай?
(Дэмбіньскі: ) «Пакуль няма… Маёй марай было б, каб расейскае
тэлебачаньне паказала гэты фільм. Адносна таго, што паказвае
расейскае тэлебачаньне аб падзеях у Беларусі, такі фільм
мог бы быць цікавым, магчыма, кантравэрсыйным… Ды я б яшчэ
даплаціў, каб расейскае тэлебачаньне гэты фільм паказала.
Прадаючы фільм заходнім тэлеканалам, я чакаў бы ўвагі і
зь таго боку».
Спадар Дэмбіньскі паведаміў, што мае ўжо дамовы пра паказ
фільму на тэлеканалах Польшчы, Літвы, Латвіі, Эстоніі і
Харватыі. Копіі прапанаваныя яшчэ 74 буйнейшым тэлекампаніям
Эўропы і Амэрыкі, вядуцца перамовы з буйнымі дыстрыбутыўнымі
фірмамі, якія працуюць на розных фэстывалях. Год таму спадар
Дэмбінскі выпусьціў фільм пра Аранжавую рэвалюцыю ва Ўкраіне,
у будучыні зьбіраецца зьняць яшчэ адзін фільм аб Беларусі
пад назвай «Музычная партызанка» — пра беларускую рок-музыку.
Радыё свабода
|
