| Сёньня праваабарончая арганізацыя Freedom
House апублікавала гадавую справаздачу пра стан палітычных
і грамадзянскіх свабодаў у сьвеце. Беларусь па-ранейшаму
мае статус несвабоднай краіны і ўваходзіць у дзесятку краінаў
сьвету, блізкіх да найгоршага стану грамадзянскіх свабодаў
і палітычных правоў.
Паводле справаздачы «Свабода ў сьвеце 2007», колькасьць
свабодных краінаў у сьвеце застаецца амаль нязьменнай ад
1998 году. Справаздача грунтуецца на дасьледаваньні сытуацыі
ў краінах сьвету ў 2006 годзе. Джэніфэр Уінздар (Jennifer
Windsor), выканаўчы дырэктар арганізацыі Freedom House,
адзначае, што «цягам апошняга дзесяцігодзьдзя павялічваецца
працэс стагнацыі свабоды», паколькі стан свабоды пагоршыўся
ў 33 краінах, і толькі ў 18 краінах — палепшыўся.
Праваабарончая арганізацыя Freedom House рыхтуе штогадовыя
справаздачы пра стан свабоды ў сьвеце ад 1972 году. Усе
краіны сьвету дзеляцца на тры катэгорыі — свабодныя, часткова
свабодныя і несвабодныя.
Кожная краіна таксама асобна ацэньваецца ў сфэры палітычных
правоў і грамадзянскіх свабодаў, паводле шкалы ад 1 да 7
балаў, дзе 1 бал азначае найбольшы узровень свабодаў, 7
— найгоршы. Беларусь вызначаецца, як і летась, як цалкам
несвабодная краіна, з найгоршым балам, які ацэньвае узровень
палітычных правоў. Узровень грамадзянскіх свабодаў ацэнены
на 6 балаў — перадапошні перад найгоршым з ўсіх балаў.
Паводле Freedom House, існуе 8 краінаў у сьвеце, дзе стан
свабоды «найгоршы з найгоршага» — Куба, Паўночная Карэя,
Туркмэністан. Узбэкістан, Лівія, Судан, Бірма і Самалі.
Пасьля вылучаецца дзесятак краінаў і тэрыторыяў, якія набліжаюцца
да «найгоршых з найгоршых», у іх ліку і Беларусь, побач
з Кітаем, Зімбабвэ і іншымі дыктараскімі краінамі Азіі і
Афрыкі.
Справаздача Freedom House адзначае, што на абшарах былога
Савецкага Саюзу летась ня было значных зьменаў у стане палітычных
і грамадзянскіх свабодаў. Выключэньнем, «адзіным сьветлым
момантам», названая Украіна, якая далучаная цяпер да ліку
цалкам свабодных краінаў, а таксама палепшылася сытуацыя
ў Грузіі, якая са статусу «несвабодных» перамясьцілася ў
статус «часткова свабодных».
Тым часам «Расея працягвае заставаццца мадэлью для аўтарытарна-арыентаваных
лідэраў у рэгіёне і ў сьвеце», і стан свабоды ў Расеі пагоршыўся
ў выніку жорсткага перасьледу недзяржаўных арганізацыяў.
«Хаця дачыненьні Расеі зь Беларусьсю часткова пагоршыліся,
— адзначаецца ў справаздачы, — Расея працягвае падтрымліваць
аўтакратыі ў рэгіёне і супрацьстаяць памкненьням ААН ужываць
санкцыі супраць дыктатараў».
Справаздача адзначае ў якасьці фэномэна ў разьвіцьці грамадзкіх
і палітычных дачыненьняў у сьвеце цягам апошніх гадоў мэтанакіраваны
націск на дэмакратыю, які характэрны, у ліку іншых названых
несвабодных краінаў, і для Беларусі.
Тут вызначаюцца тры адметныя моманты. Па-першае, аб’ектамі
перасьледу з боку ўладаў робяцца ня столькі палітычныя партыі
ці прафсаюзы, колькі незалежныя недзяржаўныя арганізацыі.
Па-другое, дыктатарскі рэжым імкнецца часьцей ўжываць юрыдычныя
мэханізмы, заканадаўчую базу, для таго, каб прымусіць замаўчаць
вольныя галасы ў грамадзтве. І, нарэшце, тое, што рэжым
ў Беларусі, як і іншыя аўтарытарныя рэжымы, імкнецца пазбавіць
незалежныя арганізацыі ў сваёй краіне магчымасьці атрымліваць
дапамогу з-за мяжы.
Усяго 45 краінаў сьвету названыя ў справаздачы Freedom
House несвабоднымі, ў іх жыве 37% насельніцтва Зямлі. Праўда,
палова ад ўсёй гэтай часткі насельніцтва жыве ў адной краіне
— ў Кітаі. Часткова свабоднымі названыя 58 краінаў, якія
прадстаўляюць 17 % насельніцтва ўсяго сьвету.
Цалкам свабодныя, паводле справаздачы Freedom House — 90
краінаў, у якіх жыве 46 % насельніцтва Зямлі.
Тацяна Поклад
Радыё Свабода
|
